ELECT - menntun fólks með geðrænan vanda

Þekkt er að menntunarstig fólks sem er að glíma við geðrænan vanda er með því lægsta sem gerist. Hefur þessi hópur að talsverðu leiti misst af því sem hann á rétt á, menntun. Nútímaþjóðfélag byggist að miklu leiti á því að þegnar þess séu vel menntaðir og fái notið hæfileika sinna sem best. Að til staðar sé hópur í okkar nútíma þjóðfélagi sem misst hefur af lestinni er umhugsunarefni og í raun menntakerfinu til háborinnar skammar. Í þessum pistli ætla ég að reyna að varpa ljósi á af hverju hópurinn hefur farið halloka og hvaða leiðir séu færar til úrbóta.

 Fólk fer gjarnan að finna fyrir þunglyndi á seinni tíma unglingsáranna. Er þarna um að ræða aldurinn 14-15 ára og upp í 20 ára. Á þessum tíma veikjast margir einstaklingar og þá sínu fleiri stúlkur en drengir. Síðar bætast drengirnir við og þegar frá líður verða hlutföllin svipuð. Mikið hefur verið rætt og ritað um orsakir þunglyndis. Nýjustu upplýsingar benda til þess að þarna sé um að ræða samspil margra þátta. Erfðir eru sagðar spila hlutverk en með þeim kemst fólk í áhættuhóp en getur verið án einkenna til æfiloka ef ekkert annað kemur til. Aðbúnaður í æsku er talinn hafa mikil áhrif á líkur þess að fólk ávinni sér sjúkdóminn. Þar má nefna fjölskyldur þar sem áfengissýki eða misnotkun efna á sér stað. Vanræksla barna getur haft áhrif og sérstaklega ef annað eða bæði foreldranna hafna barninu, meðvitað eða ómeðvitað. Jákvæð örfun er mikilvæg fyrir barnið og hafa því neikvæðar athugasemdir slæm áhrif. Sérstaklega ef barnið er rifið niður á neikvæðan hátt í stað þess að koma með uppbyggjandi athugasemdir ef eitthvað hefur farið úrskeiðis í fari þess eða athöfnum. Þegar börn eldast kemur einelti til sögunnar. Getur það haft gríðarlega slæm áhrif á andelga heilsu þess sem fyrir því verður. Einnig ef barnið byrjar snemma að nota áfengi eða önnur vímuefni þá er voðinn vís.

Eftir að unglingur veikist af þunglyndi sem er lang algengasti geðsjúkdómurin á þessum aldri, þá þarfnast hann sérstaks stuðnings og faglegrar meðferðar til að vinna upp á móti því sem sjúkdómurinn veldur. Einkennin geta verið margvísleg og bendi ég á vef landlæknisembættisins til að lesa sér betur til um einkennin. Einnig starfa sálfræðingar við marga grunnskóla og til þeirra er hægt að leita. Það sem einn helst hefur áhrif á námið er: Erfiðleikar við að vakna á morgnana, skortur á einbeitingu, erfitt með að muna það sem lesið er, áhugi á náminu skerðist verulega, lífsánæjga minnkar, áhugamál detta út, erfitt að vera innan um fólk og í skólastofu. Þarna er upptalinn hluti áhrifanna. Þetta veldur því síðan að nemandi fer að standa sig lakar í námi en áður og það eykur enn á vanlíðanina. Nemandinn fer að missa trú á sjálfan sig. Að lokum er hann sannfærður um að hann sé óhæfur til náms og jafnvel að hann sé illa gefinn, heimskur.

Á þessu stigi þarf unglingurinn mikinn og markvissan stuðning. Þarna er um að ræða aldurinn frá 15 til 25 ára sérstaklega en það er sá aldur sem ég horfi mest á í þessum pistli. Til þarf að koma samstillt átak uppalenda, kennara, sálfræðinga skólans, námsráðgjafa, kennara, fagfólks utanfrá svo sem geðlækna og sálfræðinga og síðast en ekki síst er æskilegt að skólafélagar fái innsýn inn í hvað sé að gerast. Enginn tekst á við þennan vanda einn. Það hefur verið sýnt frammá að með samstilltu átaki er hægt að snúa þróuninni við og einstaklingurinn haldi áfram í skóla og nái ljómandi árangri ef vel tekst til.

ELECT verkefnið miðar að því að finna bestu leiðir til að styðja við bakið á einstaklingi sem hefur hrakist úr námið eða á í erfiðleikum í námi. Markhópurinn er fólk sem er 18 ára eða eldra. Þann 23. mars byrjar námskeið í London sem ég fer á og þessar aðferðir verða kynntar. Stendur námskeiðið í viku. Í kjölfarið getum við sem á námskeiðið förum en við erum tvö frá Íslandi, komið þessum upplýsingum á framfæri við þá sem málið varðar. Við erum að byggja upp markvissan stuðning við þennan hóp í Klúbbnum Geysi. Við höfum miklar væntingar til verkefnisins en Klúbbar í öðrum löndum sem veitt hafa þessa aðstoð um árabil og þróða með sér virkar aðferðir segjast hafa náð þeim árangri að auka árangur nemenda úr um 20% í 80%. Þetta er einstakur árangur og verður spennandi að sjá hvernig okkur tekst til hér á landi.

Eftir ferðina til London mun ég skrifa um ferðina og þær upplýsingar sem við höfum aflað, hér á síðunni. Nánari upplýsingar er að fá á ELECT verkefnið og Klúbburinn Geysir. Ég hvet ykkur til að skoða tenglana og kynna ykkur efni þeirra.